Vitamine A guide: Wat is vitamine A en wat doet het voor je huid?
Vitamine A is al tientallen jaren een veelgebruikt ingrediënt binnen de dermatologie. Het staat bekend als een krachtig middel tegen huidveroudering, acne en een doffe huid. De belofte is vaak een egalere, stevigere en gezondere huid, en dat is niet zonder reden. Maar wat doet vitamine A nu écht voor je huid? Welke vorm heb je nodig? En wat zegt de wetenschap?
In deze gids legt huidtherapeut Gina je uit wat vitamine A precies is, welke vormen er bestaan, wat de bewezen effecten zijn op de huid en hoe je het veilig en effectief inzet in jouw routine.
Let op: In huidverzorging worden vaak krachtige beloftes gedaan over ingrediënten zoals vitamine A. In dit blog baseren we ons op onafhankelijk onderzoek en de praktijkervaring van onze huidtherapeuten. Waar het bewijs beperkt of nog in ontwikkeling is, delen we dat ook eerlijk - zodat jij bewuste keuzes kunt maken voor jouw huid.
Wat is vitamine A?
Vitamine A is een belangrijke vitamine voor je huid. Je lichaam heeft het nodig om de huid gezond en sterk te houden. In huidverzorging gebruiken we vitamine A om de huid te verbeteren, bijvoorbeeld bij rimpels, acne of een doffe huid.
Vitamine A in huidverzorging
In een crème of serum zit niet dezelfde vorm van ‘vitamine A’ als in voeding. In plaats daarvan worden er stoffen gebruikt die op vitamine A lijken en in je huid worden omgezet in een vorm die actief is. Die groep stoffen noemen we retinoïden. Bekende voorbeelden zijn retinol, retinaldehyde en tretinoïne.
Je kunt het zo zien: retinol en retinaldehyde zijn de “voorlopers”. Je huid zet ze zelf stap voor stap om naar retinoïnezuur, dat is de stof die echt effect heeft. Deze actieve vorm kan je huid aan het werk zetten.
Welke soorten vitamine A zijn er?
Niet alle vormen van vitamine A werken hetzelfde. Sommige zijn krachtig, maar irriterend. Andere zijn mild, maar minder goed onderzocht. Hieronder bespreken we de meest gebruikte vormen van vitamine A in huidverzorging, inclusief wetenschappelijke onderbouwing van hun werking.
Retinol
Retinol is de bekendste vrij verkrijgbare vorm van vitamine A. In de huid wordt het omgezet naar retinoïnezuur, de actieve stof die echt effect heeft op huidvernieuwing en collageenaanmaak. Retinol is minder krachtig dan medicinale vormen, maar over het algemeen beter verdraagbaar – vooral bij thuisgebruik.
Zo herken je het op het etiket: Retinol
Onderzoek: In een dubbelblinde studie met ouderen leidde het dagelijks gebruik van een crème met 0,4% retinol gedurende 24 weken tot een toename in collageenaanmaak en vermindering van fijne lijntjes.
Bron: Kafi et al., 2007 – Arch Dermatol
Onze conclusie: Retinol werkt goed bij beginnende huidveroudering en acne, mits rustig opgebouwd. Het duurt iets langer voor je resultaat ziet dan bij medicinale vormen, maar het is veilig en effectief bij langdurig gebruik.
Retinaldehyde
Retinaldehyde is chemisch gezien één stap verwijderd van retinoïnezuur en wordt sneller omgezet dan retinol. Hierdoor werkt het krachtiger dan retinol, maar het wordt meestal beter verdragen dan tretinoïne. Het combineert effectiviteit met mildheid.
Zo herken je het op het etiket: Retinal, Retinaldehyde
Onderzoek: In een overzichtsstudie wordt retinaldehyde omschreven als een effectief en goed verdraagbaar alternatief binnen de familie van vitamine A. Het werkt sneller dan retinol en is milder dan tretinoïne, met bewezen effect op huidstructuur en huidveroudering.
Bron: Draelos, 2016 – J Cosmet Dermatol
Onze conclusie: Retinaldehyde is een veelbelovend alternatief voor wie retinol te mild vindt, maar tretinoïne te heftig. Het werkt goed en de kans is kleiner dat je huid geïrriteerd raakt.
Tretinoïne (vitamine A-zuur)
Tretinoïne is de actieve vorm van vitamine A en valt onder medicatie. Het wordt al decennia gebruikt voor de behandeling van acne en huidveroudering. Het is krachtig, maar kan ook (vooral in het begin) zorgen voor roodheid, schilfering en irritatie.
Zo herken je het op het etiket: Tretinoin, Retinoic acid (alleen op recept verkrijgbaar)
Onderzoek: Een van de eerste klinische studies laat zien dat tretinoïne bij langdurig gebruik kan bijdragen aan de stimulatie van collageen en zichtbare vermindering van fijne lijntjes en zonneschade.
Bron: Kligman et al., 1986 – PubMed
Onze conclusie: Tretinoïne is zeer effectief, maar alleen geschikt bij intensievere huidproblemen en onder medische begeleiding.
Retinylpalmitaat
Dit zijn milde vormen van vitamine A die eerst meerdere omzettingen moeten ondergaan in de huid voordat ze actief worden. Daardoor zijn ze zacht, maar ook minder krachtig.
Zo herken je het op het etiket: Retinyl Palmitate, Retinyl Acetate
Onderzoek: Retinylesters worden veel toegepast in cosmetische formules en zijn geliefd vanwege hun mildheid. Hoewel ze minder uitgebreid onderzocht zijn dan bijvoorbeeld retinol of tretinoïne, kunnen ze een fijne optie zijn voor wie voorzichtig wil starten met vitamine A.
Onze conclusie: Deze vormen zijn geschikt voor de zeer gevoelige huid of als onderhoud, maar voor meer zichtbare resultaten is retinol geschikter.
De effecten van vitamine A op je huid
Vitamine A wordt in huidverzorging vaak gepresenteerd als een alleskunner: het zou rimpels verminderen, acne tegengaan, pigmentvlekken vervagen en je huidstructuur verbeteren. Maar wat weten we inmiddels uit onderzoek? Hieronder lees je wat de wetenschap tot nu toe laat zien over deze effecten en wat je er realistisch van mag verwachten.
1. Huidveroudering & rimpels: goed onderbouwd
Vitamine A ondersteunt de aanmaak van collageen en versnelt het vernieuwingsproces van de huid. Hierdoor kunnen fijne lijntjes en oppervlakkige rimpels minder zichtbaar worden. De huid oogt gladder en steviger bij langdurig gebruik.
In een van de eerste klinische studies werd aangetoond dat tretinoïne (vitamine A-zuur) zorgt voor een verdikking van de lederhuid en een toename van collageen, wat leidt tot zichtbare vermindering van rimpels. Recenter onderzoek suggereert dat ook retinol bij regelmatig gebruik kan helpen bij het verminderen van fijne lijntjes en verlies van elasticiteit.
Bron: Kligman et al., 1986 – J Am Acad Dermatol, Ogawa et al., 2022 – J Cosmet Dermatol
2. Acne: goed onderbouwd
Retinoïden helpen de poriën vrij te houden, remmen ontstekingen en verlagen de talgproductie. Daardoor zijn ze effectief bij verschillende vormen van acne, waaronder mee-eters, puistjes en onderhuidse ontstekingen.
De American Academy of Dermatology noemt retinoïden in haar officiële richtlijn als een van de eerste keuzes voor de behandeling van acne. Ook literatuurstudies tonen aan dat retinol en aanverwante stoffen goed inzetbaar zijn bij milde tot matige acne.
Bron: AAD, 2023 – Clinical Guidelines: Acne, Zasada & Budzisz, 2019 – Postepy Dermatol Alergol
3. Pigmentvlekken: deels onderbouwd
Vitamine A versnelt de afschilfering van de huid en kan mogelijk een lichte remming van melanineproductie geven. Daardoor kunnen oppervlakkige pigmentvlekjes, zoals na ontstekingen of zon, na verloop van tijd wat vervagen.
Retinoïden worden meestal niet als eerste keuze ingezet bij pigmentatie, maar kunnen in een ondersteunende rol bijdragen aan een egalere teint.Het effect is meestal zichtbaar na enkele maanden, vooral in combinatie met andere ingrediënten.
Bron: Mukherjee et al., 2006 – J Clin Aesthet Dermatol, Szymański et al., 2020 – Molecules
4. Huidtextuur en littekens: veelbelovend
Retinoïden helpen de huidstructuur te verbeteren door celvernieuwing te stimuleren. Daardoor kan de huid gladder aanvoelen en kunnen oppervlakkige littekens, zoals acnelittekens, na verloop van tijd minder zichtbaar worden.
Hoewel het effect subtiel is en tijd kost, geven praktijkgerichte studies aanwijzingen dat langdurig gebruik van retinoïden kan bijdragen aan een gladdere huid en het verminderen van oppervlakkige littekens.
Bron: Draelos, 2016 – J Clin Aesthet Dermatol, Zasada & Budzisz, 2019 – Postepy Dermatol Alergol
Wat mag je realistisch verwachten?
- Een egalere, frissere huid na 4-6 weken
- Minder puistjes en mee-eters bij regelmatig gebruik
- Geleidelijk vervagen van fijne lijntjes en pigmentvlekken vanaf week 8
- Verbetering van huidstructuur en gladheid bij langdurig gebruik (3+ maanden)
Voor welke huidproblemen is vitamine A geschikt?
Vitamine A kan bij verschillende huidproblemen een actieve rol spelen. Vooral wanneer je huid behoefte heeft aan vernieuwing, verfijning of ondersteuning bij acne.
- Huidveroudering en fijne lijntjes.
Vitamine A stimuleert de aanmaak van collageen en versnelt de celdeling, waardoor fijne lijntjes geleidelijk minder zichtbaar kunnen worden. Bij langdurig gebruik oogt de huid steviger, gladder en meer in balans. Het is vooral effectief bij beginnende of zichtbare tekenen van huidveroudering.
- Acne en onzuiverheden.
Door de ontstekingsremmende werking en het vermogen om verstoppingen in de poriën te voorkomen, is vitamine A een bewezen ingrediënt bij acne. Het helpt mee-eters, puistjes en onderhuidse ontstekingen te verminderen. Zowel bij jeugdacne als bij hormonale acne op latere leeftijd kan het effect hebben.
- Ongelijkmatige huidstructuur of littekens.
Bij een ruwe huid, grove poriën of oppervlakkige littekens (zoals na acne) kan vitamine A de huidstructuur verfijnen. De huid wordt gladder en meer egaal, vooral bij regelmatig en langdurig gebruik. Het effect is subtiel, maar goed zichtbaar op de lange termijn.
Hoe gebruik je vitamine A?
Vitamine A wordt meestal ’s avonds gebruikt, maar er zijn uitzonderingen. Mildere vormen, zoals retinyl palmitate in lage concentratie, worden soms als antioxidant aan een product toegevoegd en kunnen dan gerust ’s ochtends worden aangebracht.
Begin het gebruik van vitamine A altijd langzaam: start met om de dag, of zelfs 2 keer per week, afhankelijk van je huidgevoeligheid. Bouw pas op naar dagelijks gebruik als je huid het goed verdraagt.
Heb je advies nodig over het gebruik? Vraag een gratis huidadvies aan bij onze gediplomeerde huidtherapeuten.
Wat is een goede concentratie?
Voor retinol ligt een effectieve, maar veilige concentratie meestal tussen de 0,1% en 0,5%. Hogere percentages (zoals 1%) zijn vooral geschikt voor mensen die al gewend zijn aan vitamine A en minder snel last hebben van irritatie.
Tretinoïne (vitamine A-zuur) wordt meestal voorgeschreven in sterktes tussen 0,025% en 0,1%, en valt onder medicatie. De opbouw gebeurt daarbij altijd onder begeleiding van een arts of huidtherapeut.
Waar moet je op letten bij verpakking?
Vitamine A is gevoelig voor licht, zuurstof en warmte. Kies daarom bij voorkeur een product in een luchtdichte pompflacon of een tube die goed afsluit, en bewaar het op een koele, donkere plek. Producten met retinol die bruin of oranje zijn geworden, kunnen geoxideerd zijn. In dat geval werkt het ingrediënt waarschijnlijk niet meer optimaal.
Let ook op de houdbaarheid: retinoïden verliezen na verloop van tijd hun werkzaamheid, vooral als ze regelmatig worden blootgesteld aan lucht of zonlicht.
Bijwerkingen
Vitamine A is krachtig, maar dat merk je vaak ook aan je huid. In de eerste weken kun je last krijgen van een droge huid, lichte schilfering of roodheid. Dit wordt ook wel de retinization phase genoemd: de periode waarin je huid moet wennen aan de verhoogde celvernieuwing. Dit is normaal en vaak tijdelijk. Door het product rustig op te bouwen en te combineren met een hydraterende crème kun je deze fase verzachten.
Let op deze signalen:
- Droogte en trekkerigheid: gebruik een voedende crème na je retinol
- Roodheid of schilfering: verminder het gebruik naar 2–3 keer per week
- Brandend gevoel: stop tijdelijk en overleg met een huidtherapeut
Heb je aanhoudende irritatie? Dan kan een mildere vorm of lagere concentratie beter zijn voor jouw huid.
Wil je weten of vitamine A een goede optie is voor jouw huidtype of wil je persoonlijk productadvies? Vraag nu jouw gratis huidadvies aan.
Vitamine A combineren met andere ingrediënten
Het combineren van vitamine A met andere ingrediënten vraagt om de juiste balans. Hydraterende en kalmerende stoffen zijn juist aan te raden, ze helpen bij het verdragen van retinoïden. Maar sommige actieve stoffen kun je beter niet samen gebruiken met vitamine A in dezelfde routine.
Wel goed te combineren met:
- Niacinamide (versterkt huidbarrière)
- Hyaluronzuur (hydrateert en verzacht)
- Ceramiden (voorkomen uitdroging)
Liever niet samen gebruiken (in dezelfde routine):
- Vitamine C (kan irriteren bij gevoelige huid)
- Glycolzuur, salicylzuur of andere exfolianten (verhoogd risico op irritatie)
- Benzoylperoxide (maakt retinoïden onstabiel)
Huidadvies aanvragen
Iedere huid is anders. De juiste vorm, concentratie en opbouw van vitamine A hangt af van jouw huidtype, gevoeligheid, levensstijl en huidige routine. Twijfel je welke vorm bij jou past? Of wil je weten of je het kunt combineren met je huidige producten?
We kijken graag met je mee. Vraag nu een gratis huidadvies aan bij onze gediplomeerde huidtherapeuten.
Veelgestelde vragen over Vitamine A
Je ziet vaak de eerste veranderingen na 4 tot 6 weken: je huid oogt wat frisser en egaler. Bij langdurig en consistent gebruik kunnen fijne lijntjes en pigmentvlekjes na 2 tot 3 maanden geleidelijk minder zichtbaar worden.
Tretinoïne is krachtiger en sneller werkzaam, maar kan ook meer bijwerkingen geven. Retinol werkt langzamer, maar is veiliger voor langdurig gebruik thuis. De keuze hangt af van je huidconditie en behandeldoel. Laat je bij twijfel altijd adviseren door een huidtherapeut, zo weet je zeker wat bij jouw huid past.
Ja, ook een gevoelige huid kan vitamine A verdragen mits je kiest voor een milde vorm (zoals retinylpalmitaat of retinaldehyde) en het langzaam opbouwt. Hydraterende en barrièreherstellende producten helpen om je huidcomfort te behouden.
Nee. Retinoïden worden afgeraden in deze periode, ook in cosmetische vorm. Kies liever voor ingrediënten die wél veilig zijn, zoals niacinamide of bakuchiol.
