Alles over huidkanker
In dit artikel lees je alles over huidkanker. We vertellen wat huidkanker is, hoe het eruit ziet en hoe het ontstaat en wat de kans op huidkanker vergroot.
Dit artikel is gecontroleerd op juistheid door dermatoloog Sven van Egmond van het Nationale Huidfonds.
Wat is huidkanker?
Huidkanker is een ziekte die zichtbaar is op je huid. Het ontstaat wanneer er iets misgaat in de huidcellen.
Onze huid heeft heel veel goede cellen die hard werken om ons te beschermen. Soms veranderen goede cellen in onze huid in slechte cellen. Deze slechte cellen vermenigvuldigen zich dan heel snel, en kunnen een bobbel of vlek op je huid vormen. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren als je in je leven te veel in de zon bent geweest zonder jezelf goed te beschermen.
Huidkanker is de meest voorkomende vorm van kanker. Er zijn drie verschillende soorten huidkanker te onderscheiden: melanomen, plaveiselcelcarcinomen (PCC) en basaalcelcarcinomen (BCC). De PCC en BCC komen vaker voor en zijn beter te genezen dan melanomen.
Toename huidkanker
Niet alleen in Nederland, maar wereldwijd nemen de PCC en BCC toe. Over het algemeen neemt de incidentie (het aantal nieuwe gevallen van melanomen die per jaar voorkomen in een bepaalde populatie) jaarlijks toe.
Dit wordt deels toegeschreven aan betere en vroegere opsporing, wat ervoor zorgt dat melanomen vaker in een eerder stadium worden gedetecteerd.
Hoe ontstaat huidkanker?
Het ontstaan van huidkanker wordt veroorzaakt door verandering in het DNA van huidcellen. Hierdoor kunnen deze cellen ongecontroleerd gaan groeien en kanker vormen. Aan dit proces kunnen verschillende factoren bijdragen.
- Ultraviolette (uv) straling
- Huidtype en genetica
- Leeftijd
- Blootstelling aan bepaalde chemicaliën
- Een verzwakt immuunsysteem
Bron: https://www.kwf.nl/checkjezelf/check-jezelf-op-huidkanker
Soorten huidkanker
We onderscheiden drie soorten huidkanker, welke allemaal variëren in ernst, hoe ze eruit zien en behandeling:
- Basaalcelcarcinoom (BCC): BCC is de meest voorkomende vorm van huidkanker. Het begint in de basale cellen, dat zijn de cellen die zich helemaal onderaan in je opperhuid bevinden. Deze vorm van huidkanker groeit gelukkig niet snel en is bijna nooit levensbedreigend. Deze soort kan wel diep doordringen in de huid en het weefsel eromheen beschadigen en kapotmaken.Het is bij BCC daarom belangrijk om er vroeg bij te zijn en om het te laten behandelen.
- Plaveiselcelcarcinoom (PCC): Plaveiselcelcarcinoom (PCC) begint in de bovenste laag van je huid, vanuit de platte plaveiselcellen die daar zitten. Deze vorm is heftiger dan BCC, maar als het vroeg wordt ontdekt, kan het goed behandeld worden. Soms kan het wel levensgevaarlijk worden als het zich verspreidt naar andere delen van je lichaam.
- Melanoom: De gevaarlijkste vorm van huidkanker zijn melanomen, deze vorm zorgt voor de meeste overledenen. Melanomen ontstaan in de cellen die melanine produceren, de melanocyten. Dit is wat je haar en huid zijn kleur geeft. Melanomen kunnen zich snel verspreiden en groeien ook snel. Melanomen zijn over het algemeen goed te behandelen, maar ook hier kunnen uitzaaiingen levensgevaarlijk worden.
Hoe ziet het eruit?
Basaalcelcarcinoom(opens in new tab)
Een basaalcelcarcinoom kan er op verschillende manieren uitzien. Dit type huidkanker jeukt niet en doet geen pijn. In de beginfase lijkt het vaak op een knobbeltje of zweertje. Soms wat schilferig, zoals eczeem. Ook een uiterlijk als een moedervlek komt voor. Hierdoor wordt deze vorm van huidkanker vaak niet zo snel opgemerkt.
Plaveiselcelcarcinoom(opens in new tab)
Een plaveiselcelcarcinoom is te herkennen aan een vlekje of knobbeltje op de huid dat er anders uitziet dan je gewend bent. Deze kan bijvoorbeeld ruw aanvoelen, schilferig en wit van kleur zijn of korstjes bevatten en spontaan gaan bloeden.
Melanoom(opens in new tab)
Een melanoom lijkt op een soort moedervlek. Je kunt een melanoom herkennen aan een vlekje dat niet symmetrisch is in kleur of vorm, een onregelmatige rond heeft, verandert van kleur of spontaan groeit, jeukt, bloed of verdikt.
De bovenstaande afbeeldingen zijn afkomstig van: KWF.
Wat vergroot de kans op huidkanker?
Er zijn een paar dingen die de kans op huidkanker vergroten. Zoals je leeftijd, of het in je familie zit en of je met bepaalde chemicaliën werkt.
De belangrijkste factor is blootstelling aan uv-straling. Deze straling kan van buiten komen (van de zon), maar ook van de zonnebank. uv-straling is de grootste oorzaak voor het ontstaan van melanomen, basaalcelcarcinomen en plaveiselcelcarcinomen.
Zo is het voor plaveiselcelcarcinomen belangrijk hoeveel zonlicht je in je hele leven hebt gehad. Voor basaalcelcarcinomen maakt vooral veel zonlicht op jonge leeftijd een verschil.
Bekijk ook wat kun je doen ter preventie van huidkanker of veelvoorkomende misvattingen over huidkanker ontkracht.
Wat moet je doen als je twijfelt over een plekje?
Ga bij twijfel altijd langs je huisarts. Die kan je huid beoordelen en je eventueel doorverwijzen. Bij een vervolgonderzoek kan er bij verdachte plekjes een punctie worden genomen, om er zo achter te komen of het huidkanker is. Vanaf volgend jaar kan huidkanker zelfs via een speciale scan worden ontdekt, alleen nog in het Maastricht UMC+ (bron).
Veelgestelde vragen over huidkanker
Hier beantwoorden wij de meest gestelde vragen over huidkanker.
De genezingskansen van huidkanker verschillen per type en hoe vroeg de kanker ontdekt wordt. Over het algemeen zijn de vooruitzichten voor niet-melanoom huidkanker, zoals basaalcelcarcinoom (BCC), heel goed. Meer dan 99% van de mensen met BCC leeft na vijf jaar nog steeds. Voor plaveiselcelcarcinoom (PCC) is de kans ook groot dat mensen het overleven, met een percentage van ongeveer 89,8% na vijf jaar. Een melanoom is een agressievere vorm van huidkanker. De kans om te genezen hangt sterk af van hoe vroeg de kanker gevonden wordt. Als een melanoom in een vroeg stadium ontdekt wordt (bijvoorbeeld bij klassering pt1a), leeft meer dan 99% van de mensen na vijf jaar nog. Als melanoom zich echter heeft verspreid naar andere delen van het lichaam (gemetastaseerd melanoom), dan is de kans op overleven veel kleiner, met slechts ongeveer 5% die na vijf jaar nog leeft. Kortom, de vooruitzichten voor huidkanker zijn meestal goed, vooral als het vroeg ontdekt en behandeld wordt. Maar de genezingskansen kunnen sterk variëren afhankelijk van het type huidkanker en hoe ver het gevorderd is bij de diagnose.
Ja, huidkanker kan erfelijk zijn, hoewel de meeste soorten huidkanker veroorzaakt worden door omgevingsfactoren, zoals blootstelling aan UV-straling. Erfelijke vormen van huidkanker zijn vaak geassocieerd met genetische syndromen die een verhoogd risico op huidkanker met zich meebrengen. Denk hierbij aan het basaalcelnevussyndroom, het familiaal melanoom/dysplastische naevussyndroom, en xeroderma pigmentosum.
Bronnen en handige links:
- https://www.kanker.nl/kankersoorten/huidkanker
- https://huidfonds.nl/huidaandoeningen/huidkanker/
- https://www.vzinfo.nl/huidkanker
- https://www.nationaalactieplanhuidkanker.nl/preventie/
- Gezondheidsraad - Adviezen over bevolkingsonderzoek, screening op huidkanker
- https://www.radboudumc.nl/patientenzorg/aandoeningen/huidkanker
- https://consensus.app/papers/epidemiology-skin-cancer-naldi/1fb79c1f4259582295ea87b6aaba6169/
- Researchgate.net - Visiedocument preventie huidkankerkanker